Khám phá hành trình của cà phê: 7 bước từ những hạt giống nhỏ bé, qua trồng trọt, chế biến, rang xay, cho đến tách cà phê thơm ngon trên tay bạn.
1. Giới thiệu – Vì sao hành trình của cà phê đặc biệt?
Hành trình của cà phê là câu chuyện dài và thú vị, bắt đầu từ những hạt giống nhỏ bé ở các vùng đất nhiệt đới cho đến khi trở thành tách cà phê thơm ngon bạn thưởng thức mỗi sáng. Mỗi bước trong hành trình của cà phê là kết quả của sự chăm sóc tỉ mỉ, kỹ thuật và niềm đam mê của hàng triệu nông dân trên khắp thế giới.
2. Nguồn gốc lịch sử hành trình của cà phê
2.1. Truyền thuyết ở Ethiopia
Hành trình của cà phê được cho là bắt đầu từ Ethiopia vào thế kỷ 9. Theo truyền thuyết, người chăn dê Kaldi phát hiện ra sức sống kỳ lạ của loài cây này khi thấy đàn dê ăn quả đỏ và trở nên năng động hơn.
2.2. Lan rộng ra thế giới
Từ Ethiopia, hành trình của cà phê tiếp tục đến Yemen, rồi lan sang Thổ Nhĩ Kỳ, châu Âu và cuối cùng là toàn cầu. Vào thế kỷ 17, cà phê đã trở thành thức uống không thể thiếu ở nhiều quốc gia châu Âu https://ico.org/
3. Quá trình trồng cà phê – Bước đầu tiên của hành trình
3.1. Điều kiện sinh trưởng
Cà phê, để bắt đầu hành trình của cà phê, cần được trồng ở vùng khí hậu nhiệt đới, đất bazan màu mỡ, độ cao 600–2000m và lượng mưa ổn định.
3.2. Các giống cà phê phổ biến
-
Arabica: Ngôi sao trong hành trình của cà phê cao cấp, hương thơm tinh tế, vị chua thanh, trồng ở độ cao >1000m. Arabica là loại cà phê hài hoà ít đắng, hương thơm, hạt nhỏ và vị chua dịu nhẹ. Cà phê Arabica chiếm phần lớn sản lượng cà phê trên thế giới, được trồng ở vùng có độ cao trên 800m ở nhiều nơi như Ethiopia, Indonesia, Brazil, Trung Mỹ…. Với điều kiện chăm sóc khắt khe và khó thu hoạch, hạt cà phê Arabica có giá thành tương đối cao hơn.
Hạt cà phê Arabica -
Robusta: Vị đậm, hàm lượng caffeine cao, chịu hạn tốt. So với Arabica, hạt cà phê Robusta khoẻ hơn và có thể trồng được dễ hơn ở nơi có độ cao thấp. Robusta có vị mạnh đặc trưng, hạt chắc và ít chua. Robusta được trồng nhiều ở Việt Nam, Brazil và Indonesia. Loại cà phê này giàu caffeine và tính axit thấp, chống oxy hóa và phòng bệnh tốt hơn Arabica.
-
Liberica & Excelsa: Ít phổ biến, hương vị đặc biệt.
4. Thu hoạch cà phê – Bước quan trọng trong hành trình của cà phê
4.1. Thời điểm thu hoạch
Tuỳ vùng, mùa thu hoạch diễn ra từ tháng 10 đến tháng 4 năm sau.
4.2. Phương pháp thu hoạch
-
Hái chọn lọc (Hand picking): Chỉ hái quả chín → chất lượng cao.
-
Hái tuốt (Strip picking): Hái cả chùm, nhanh hơn nhưng chất lượng không đồng đều.
5. Quy trình chế biến – Linh hồn của hành trình cà phê
5.1. Chế biến ướt (Washed Process)
Giữ được hương vị sạch, chua thanh, thường áp dụng cho Arabica.
5.2. Chế biến khô (Natural Process)
Phơi nguyên quả → vị ngọt, hương trái cây rõ rệt.
5.3. Chế biến Honey
Kết hợp ướt & khô, giữ lại lớp nhầy bao quanh hạt → vị ngọt dịu.
6. Rang và xay – Hoàn thiện hương vị trên hành trình của cà phê
6.1. Các cấp độ rang
-
Light Roast: Vị chua rõ, hương hoa quả.
-
Medium Roast: Cân bằng vị chua – đắng, phổ biến nhất.
-
Dark Roast: Vị đắng mạnh, ít chua, hương khói.
6.2. Xay cà phê
Kích thước hạt xay phụ thuộc vào phương pháp pha: Espresso cần xay mịn, French Press cần xay thô.
7. Hành trình đến tách cà phê
Từ trang trại, cà phê được vận chuyển đến nhà rang, sau đó phân phối đến quán cà phê, siêu thị, hoặc đến tay người tiêu dùng. Mỗi tách cà phê là kết tinh của công sức người nông dân, kỹ thuật chế biến, và nghệ thuật rang xay.
8. Giá trị kinh tế và văn hóa của hành trình cà phê
8.1. Giá trị kinh tế
Cà phê là mặt hàng nông sản xuất khẩu lớn thứ hai thế giới sau dầu mỏ, mang lại sinh kế cho hơn 25 triệu hộ nông dân https://vicofa.org.vn/
8.2. Giá trị văn hóa
Cà phê là biểu tượng của sự kết nối – nơi bạn bè gặp gỡ, trao đổi ý tưởng, và là một phần không thể thiếu trong nhiều nền văn hóa.
9. Cà phê Việt Nam trên bản đồ thế giới
Việt Nam hiện là quốc gia xuất khẩu cà phê Robusta lớn nhất thế giới. Các vùng trồng nổi tiếng: Buôn Ma Thuột, Lâm Đồng, Gia Lai, Kon Tum. Thương hiệu cà phê Việt ngày càng được biết đến nhờ hương vị đậm đà và giá trị cạnh tranh.
10. Kết luận
Hành trình của cà phê là câu chuyện về sự kiên nhẫn, kỹ thuật, và niềm đam mê. Mỗi tách cà phê bạn uống chứa đựng công sức của hàng trăm con người và lịch sử hàng trăm năm.
