5 Yếu Tố Ảnh Hưởng Đến Giá Cà Phê Thế Giới và Việt Nam Hiện Nay

Khám phá 5 yếu tố chính ảnh hưởng đến giá cà phê thế giới và Việt Nam hiện nay: từ thời tiết, cung cầu, chi phí sản xuất đến tỷ giá và chính sách thương mại

Thời tiết và biến đổi khí hậu

Điều kiện khí hậu khắc nghiệt như El Niño, hạn hán, sương muối hay mưa trái mùa ảnh hưởng rất lớn đến năng suất và chất lượng hạt cà phê.

• Tại Brazil – nước sản xuất Arabica lớn nhất thế giới – các vùng trồng đang gặp hạn hán nghiêm trọng, làm giảm sản lượng và đẩy giá lên cao

• Ở Việt Nam, vùng Tây Nguyên – trung tâm sản xuất Robusta – cũng chịu ảnh hưởng từ thời tiết bất thường, khiến năng suất giảm 10–15% theo báo cáo từ Bộ Nông nghiệp

• Nhiệt độ tăng, lượng mưa thất thường còn làm tăng nguy cơ sâu bệnh và giảm chất lượng; điều này khiến chi phí sản xuất và xử lý tăng theo. XLIII Coffee

Tóm lại: Khi năng suất giảm, nguồn cung eo hẹp, giá cà phê thế giới và trong nước thường tăng mạnh.

Cung – cầu toàn cầu và nhu cầu tiêu thụ

Luật cung-cầu vẫn là điểm mấu chốt chi phối giá cả.

• Nguồn cung giảm: Khi các vụ mùa ở Brazil và Việt Nam bị giảm sản lượng, nguồn cung cà phê xanh trên thị trường toàn cầu suy giảm, thúc đẩy giá tăng

• Nhu cầu tăng: Các thị trường tiêu thụ lớn như Mỹ, EU, Trung Quốc,… với tầng lớp trung lưu mở rộng, tăng nhu cầu cà phê. Xu hướng văn hoá cà phê “out‑of‑home” (quán xá, cà phê đặc sản) tiếp tục phát triển. GourmetPro+1

Tổng hợp lại: Khi nhu cầu tăng hoặc duy trì trong khi nguồn cung giảm, giá cà phê quốc tế và Việt Nam sẽ có xu hướng tăng theo.

Chi phí đầu vào và logistic

Chi phí sản xuất cà phê ngày càng gia tăng do nhiều yếu tố:

• Phân bón, thuốc trừ sâu: Giá các vật tư đầu vào tăng cao, đặc biệt nếu Việt Nam hoặc các nước cà phê lớn phải nhập khẩu. 

• Nhiên liệu, vận chuyển: Khi giá dầu thế giới tăng, chi phí vận chuyển từ vùng trồng đến cảng xuất khẩu, rồi đến thị trường nhập khẩu đều tăng

• Đầu tư thích ứng công nghệ: Biểu hiện như hệ thống tưới hiện đại hay thu hái máy móc, tuy giúp tăng năng suất nhưng ban đầu cần vốn lớn. cubes-asia.com

Do vậy, khi chi phí đầu vào tăng, người nông dân và doanh nghiệp phải tăng giá bán nhằm bù đắp, điều này phản ánh lên giá xuất khẩu và giá nội địa

Tỷ giá hối đoái và thị trường tài chính

Giá cà phê xuất khẩu thường gắn chặt với tỷ giá USD và biến động thị trường tài chính:

• Tỷ giá đồng nội tệ so với USD: Khi đồng bảng Việt Nam (VND) mất giá, doanh thu USD khi quy đổi sang VND sẽ nhiều hơn, tạo áp lực tăng sản xuất và khuyến khích xuất khẩu – có thể khiến giá cà phê nội địa tăng. Ngược lại, đồng VND mạnh lên sẽ khiến cà phê Việt Nam đắt hơn với người mua quốc tế

• Thị trường kỳ hạn (futures): Giá tương lai cà phê Robusta/Arabica trên sàn ICE, Liffe,… có tác động lớn đến tâm lý thị trường, và thông thường giá xuất khẩu của Việt Nam di chuyển theo chiều hướng của giá kỳ hạn. ueb.edu.vn

Kết quả là: Biến động tỷ giá và tài chính làm giá cà phê xuất khẩu và trong nước dễ “đi trước” trước sự điều chỉnh của thị trường toàn cầu.

Chính sách thương mại, thuế quan và FTA

Chính sách của chính phủ và các rào cản thương mại cũng ảnh hưởng đáng kể đến giá cà phê:

• Thuế xuất nhập khẩu và hạn ngạch: Điều chỉnh mức thuế hoặc áp dụng hạn ngạch khiến giá xuất khẩu tăng/giảm ngay lập tức theo chi phí bổ sung

• FTA (Hiệp định thương mại tự do): Khi Việt Nam ký FTA với các nước, cà phê xuất khẩu có thể hưởng thuế suất ưu đãi hơn, tăng cạnh tranh và ổn định giá. Nghiên cứu đã chỉ ra đây là một yếu tố tác động tích cực đến kim ngạch xuất khẩu cà phê. tcct

• Chuẩn mực kỹ thuật, an toàn thực phẩm: Xuất khẩu sang EU, Mỹ thường yêu cầu cao về chất lượng và quy trình, doanh nghiệp xuất khẩu phải đầu tư thêm, làm tăng giá thành

Tóm lại: Chính sách thương mại tác động thông qua chi phí xuất khẩu và khả năng cạnh tranh trên thị trường quốc tế.

Kết luận

Giá cà phê thế giới và tại Việt Nam hiện biến động mạnh, chi phối bởi nhiều yếu tố có mối tương tác chặt chẽ:

1. Thời tiết, biến đổi khí hậu làm giảm sản lượng, ảnh hưởng chất lượng → giá tăng

2. Cung – cầu toàn cầu: nguồn cung giảm trong khi nhu cầu tăng khiến giá lên

3. Chi phí đầu vào như phân bón, vận chuyển, đầu tư công nghệ tăng → giá xuất khẩu, giá nội địa tăng theo

4. Tỷ giá và thị trường tài chính làm biến động thu nhập của người trồng, doanh nghiệp và giá nội địa phụ thuộc vào giá kỳ hạn

5. Chính sách thương mại, thuế, FTA thay đổi chi phí xuất khẩu và ảnh hưởng đến tính cạnh tranh, từ đó tác động đến giá cả