Chi Phối Giá Cà Phê Việt Nam: Vai Trò Quan Trọng Của Brazil Và Colombia

Khám phá cách hai “ông lớn” sản xuất cà phê là Brazil và Colombia ảnh hưởng tới giá cà phê Việt Nam – từ nguồn cung, giá xuất khẩu tới biến động trong nước. Phân tích chi tiết từ góc độ định hình giá, dẫn chứng dữ liệu mới nhất và kịch bản cho thị trường Việt.

1. Bối cảnh toàn cầu và vị thế của Brazil, Colombia

Trong thị trường cà phê toàn cầu, chỉ vài quốc gia đã chiếm ưu thế và mỗi biến động ở đó đều có ảnh hưởng lan tỏa tới các nước sản xuất khác, trong đó có Việt Nam.

• Brazil là quốc gia sản xuất cà phê lớn nhất thế giới. Theo số liệu của USDA Foreign Agricultural Service (FAS), Brazil chiếm khoảng 37 % tổng sản lượng cà phê toàn cầu (khoảng 64,7 triệu bao 60 kg) trong niên vụ 2024/25. FAS

• Colombia xếp thứ ba thế giới về sản lượng, đồng thời là một trong những quốc gia chủ lực về cà phê loại Arabica chất lượng cao. Perfect Daily

• Việt Nam sản xuất ca. 17% tổng sản lượng toàn cầu, phần lớn là Robusta.

Do vị thế lớn ấy, bất kỳ biến động nào tại Brazil hoặc Colombia — về sản lượng, chi phí đầu vào, thời tiết, hay tiêu thụ nội địa — đều có thể làm thay đổi cung‑cầu toàn cầu và kéo theo ảnh hưởng tới giá cà phê Việt Nam.

2. Brazil – “ông lớn” chi phối nguồn cung và giá toàn cầu

Vị thế và đặc điểm

• Brazil sản xuất cả hai loại chính: Arabica và Robusta. Ví dụ niên vụ 2024/25, Brazil dự báo đạt khoảng 69,9 triệu bao, trong đó Arabica ~48,2 triệu bao và Robusta/Conilon ~21,7 triệu bao.

• Nguồn cung lớn => Khi Brazil “vấn đề” thì toàn thị trường cà phê bị ảnh hưởng. Ví dụ, khô hạn ở Brazil từng làm giảm sản lượng, dẫn tới tăng giá cà phê toàn cầu. Tank Coffee

Cơ chế ảnh hưởng tới Việt Nam

• Khi Brazil giảm sản lượng (ví dụ do thời tiết), tổng cung toàn cầu co lại => giá xuất khẩu cà phê nhân tăng. Việt Nam, với sản lượng đáng kể và là quốc gia xuất khẩu lớn Robusta, cũng bị “kéo” theo hướng tăng giá xuất khẩu để tận dụng thị trường.

• Ngược lại, nếu Brazil thu hoạch thuận lợi, nguồn cung dồi dào có thể tạo áp lực giảm giá trên thị trường toàn cầu, buộc Việt Nam phải điều chỉnh giá bán nhân trong nước để cạnh tranh.

• Ngoài ra, Brazil cũng là quốc gia tham gia giao dịch cà phê kỳ hạn và ảnh hưởng tới “giá tham chiếu” toàn cầu (Arabica ICE, London Robusta). Việt Nam đôi khi điều chỉnh theo hai benchmark này.

 Yếu tố cần theo dõi từ Brazil

• Thời tiết & bất thường khí hậu: Khô hạn, sương muối, nhiệt độ cao ảnh hưởng mạnh tới sản lượng Arabica Brazil

• Xuất khẩu và tồn kho: Khi Brazil xuất khẩu mạnh hoặc tồn kho giảm, giá toàn cầu bị đẩy lên. Như tháng 4/2025 Brazil xuất khẩu 3,1 triệu bao, giảm 28% so với năm trước. Rabobank

• Chi phí sản xuất, đầu tư cây mới: Khi chi phí tăng, người trồng có thể giảm sản lượng, ảnh hưởng tới cung dài hạn của Brazil.

3. Colombia – Vị thế chất lượng và ảnh hưởng lan tỏa

 Vị thế và đặc thù

• Colombia nổi bật với cà phê Arabica chất lượng cao, nổi tiếng thương hiệu “Café de Colombia”. Perfect

• Trong niên vụ 2024/25, Colombia đạt sản lượng khoảng 13,2 triệu bao và dự kiến giảm xuống ~12,5 triệu bao trong 2025/26 do thời tiết bất thường. RhoadsRoast

 Cơ chế ảnh hưởng tới Việt Nam

• Khi Colombia sản xuất tăng hoặc chất lượng cải thiện, thị trường Arabica trở nên cạnh tranh hơn. Trong bối cảnh đó, nếu Việt Nam muốn xuất khẩu Arabica hoặc pha trộn Robusta/Arabica, giá đáy được tạo bởi nguồn từ Colombia sẽ ảnh hưởng tới “giá sàn” của Việt Nam.

• Ngược lại, nếu Colombia gặp khó khăn (ví dụ mùa vụ kém, thời tiết xấu) => lượng Arabica toàn cầu giảm => giá Arabica tăng. Mặc dù Việt Nam chủ yếu Robusta, nhưng nhiều hợp đồng xuất khẩu và hợp đồng quốc tế vẫn bị chi phối bởi benchmark Arabica, dẫn tới Việt Nam có lợi trong việc nâng giá Robusta theo xu hướng chung.

• Ngoài ra, thương hiệu và chất lượng từ Colombia gây áp lực cho Việt Nam nếu muốn nâng cấp lên cà phê chế biến sâu, vì khách hàng quốc tế có nhiều lựa chọn từ Colombia.

 Yếu tố cần theo dõi từ Colombia

• Chu kỳ cây cà phê và thời tiết: Sản lượng Colombia được dự báo sẽ giảm do cây bước vào chu kỳ “năm thấp” và lượng mưa dày bất thường. Coffee

• Giá nội địa và ngoại tệ: Giá cà phê ở Colombia phản ánh trực tiếp giá quốc tế và tỷ giá peso – USD. USDA

• Chất lượng và thương hiệu xuất khẩu: Xu hướng tăng sản lượng cà phê “specialty” làm tăng giá trị xuất khẩu, ảnh hưởng tới benchmark chất lượng và từ đó ảnh hưởng tới thị trường Việt. Forest Coffee

4. Tác động tới thị trường cà phê Việt Nam

 Cập nhật thực trạng Việt Nam

Theo báo cáo từ Vietnam Coffee and Cocoa Association (VICOFA): năm 2024 Việt Nam xuất khẩu cà phê với mức giá cao chưa từng có, đặc biệt dòng Robusta vượt thanh Arabica. Vietnam Briefing

 Kênh ảnh hưởng từ Brazil và Colombia tới Việt Nam

• Giá xuất khẩu nhân xanh Việt Nam: Khi nguồn cung Brazil/Colombia bị thắt chặt, Việt Nam có cơ hội nâng giá xuất khẩu, do thế “độc quyền tạm thời” tại một số phân khúc Robusta hoặc pha trộn.

• Khả năng cạnh tranh và định vị thị trường: Việt Nam có thể phải thích ứng giá nếu Brazil/Colombia tăng chế biến sâu hoặc nâng cao chất lượng – dẫn đến nhu cầu Robusta quốc tế thay đổi, làm ảnh hưởng tới giá Robusta Việt Nam.

• Tác động dây chuyền thời gian: Theo báo cáo của Food and Agriculture Organization (FAO), chuỗi tác động từ giá nhân thế giới tới giá tại quốc gia sản xuất có thể mất khoảng 8‑11 tháng. Reuters Điều này có nghĩa: biến động ở Brazil/Colombia hôm nay có thể ảnh hưởng tới giá xuất khẩu và giá tại vườn của Việt Nam vài tháng sau.

 Kịch bản cụ thể

• Kịch bản giảm cung tại Brazil: Khô hạn ở Brazil → sản lượng Arabica giảm → giá Arabica và Robusta toàn cầu tăng → Việt Nam xuất khẩu Robusta được giá tốt.

• Kịch bản sản lượng tăng ở Colombia: Colombia thu hoạch mạnh → cung Arabica tăng → một phần người mua chuyển từ Robusta Việt Nam sang Arabica Colombia nếu chênh lệch giá không quá lớn → giá Robusta Việt Nam có thể chịu áp lực giảm.

• Kịch bản ổn định sản lượng cả hai quốc gia: Cung toàn cầu ổn định → Việt Nam phải dựa vào yếu tố chất lượng, thương hiệu, chế biến để tạo khác biệt và duy trì giá xuất khẩu tốt.

5. Gợi ý cho doanh nghiệp và nông dân Việt Nam

• Theo dõi sát thông tin mùa vụ và khảo sát sản lượng tại Brazil và Colombia – vì những biến động này thường là “báo hiệu” cho việc giá nhân Việt Nam sẽ lên hoặc xuống.

• Tăng cường chất lượng và phân khúc cao: Khi Brazil/Colombia nâng cấp lên cà phê chế biến sâu hoặc specialty, Việt Nam nên đa dạng hóa theo hướng này để không bị chỉ dựa vào giá nhân thuần túy.

• Chủ động trong hợp đồng xuất khẩu: Vì thời gian phản ứng thị trường có độ trễ, doanh nghiệp có thể chủ động ký hợp đồng kỳ hạn hoặc sử dụng các công cụ hedging khi thấy nguy cơ tăng giá nguyên liệu từ Brazil/Colombia.

• Tăng khả năng linh hoạt về chủng loại: Dù Việt Nam chủ yếu Robusta, nhưng cũng nên xem xét Arabica hoặc các biến thể giá trị gia tăng để cạnh tranh với Colombia khi cần.

Hai quốc gia Brazil và Colombia không chỉ là “ông lớn” sản xuất cà phê mà còn là những “đòn bẩy” chi phối giá cà phê thế giới – từ cung, giá nhân, đến xu hướng chất lượng. Thị trường cà phê Việt Nam – với vị trí thứ hai thế giới về sản lượng – chắc chắn bị ảnh hưởng bởi biến động tại hai quốc gia này. Nhận thức rõ cơ chế ảnh hưởng và chủ động hành động sẽ giúp Việt Nam tận dụng cơ hội và giảm thiểu rủi ro từ biến động toàn cầu.